ÇOCUKLARDA DAVRANIŞ PROBLEMLERİ İLE BAŞAÇIKMA

Çocuk yetiştirmek insanoğlunun en büyük sanatlarından biridir. Bir çocuk büyüme çağında iken bir takım kuralları, davranışları, değerleri öğrenir ve yaşamlarında bunları uygular. Bu öğrendiklerine göre davranış ve tutumlar geliştirir kısacası yaşamını sürdürür. Çocukların bunları öğrendikleri yer ise aileleridir. Anne babalar çocukların bakımından olduğu kadar, sevgi dolu bir ortamda uygun davranışları geliştirmelerinden de sorumludurlar.

Ebeveyn olarak çocuklarınızın eğitimi konusunda oldukça titiz davransanız da yine de bazı alanlarda sorunlar yaşıyor olabilirsiniz. Örneğin çocuğunuz hiçbir şekilde sözünüzü dinlemiyor, arkadaşlarıyla kavga ediyor, kardeşiyle tartışıyor, ev ödevlerinin yapmıyor, odasını toplamıyor ve sorumluluklarını yerine getirmiyor olabilir. Bu ve benzeri sorunların üzerinden gelmek için her yöntemi denemiş olabilirsiniz ve yine de sorunlar yaşıyor olabilirsiniz. Bunun sonucunda kontrolünüzü yitirmiş gibi düşünüp, çaresiz, güçsüz hissediyor ve bu sonuç sizin aile içi iletişim, iş hayatınızı ve fiziksel sağlığınızı olumsuz etkiliyor olabilir.

Çocuklarınızın iyi davranışları seçmesini sağlamak için öncelikle sabırlı olmalısınız; her zaman hızlı sonuç alamayabilirsiniz. Bu yüzden zaman içerisinde tutarlılığınızı sürdürmeye çalışın. Tam olarak ne istediğinizi, hangi davranışı istediğinizi veya istemediğinizi kararlaştırın. En önemlisi de tüm aile bireyleri iş birliği içerisinde olmaya çalışın, birbiriyle çelişen tutumlarda bulunmayın. Çocuğunuz ile çatışmadan davranış problemlerine çözüm bulabilmek için aşağıdaki yöntemleri deneyebilirsiniz:

• Öncelikle tehdit etmek , yalvarmak, aşağılamak, ciddi cezalar ve fiziksel tepkiler vermek gibi davranışlarınız var ise bunları bırakmalısınız.

• Hangi davranışları yapmamasını istiyorsanız, bunları belirleyin ve her defasında tek bir davranışı hedefleyin ve onunla ilgili çalışın.

• “Çocuğum beni dinlemiyor bile “ diyebilirsiniz ve boşuna konuştuğunuz izlenimine kapılabilirsiniz. Bunun üstesinden gelmek için ilk adım çocuğunuz ile iletişim kurabilmektir. Bunun için ona belirsiz ifadelerde bulunmak ve sızlanmak yerine hangi davranışını istemediğinizi ve onun yerine hangi davranışını istediğinizi iletmelisiniz. Sakin olun, tartışmayın, kararlı bir şekilde net ifadeler kullanın.

• Çocuğunuzun gözlerinin içine bakarak konuşun.

• Davranış problemleri ile ilgili olarak bir takım kurallar ve her bir kurala uyulmayacağında sonuçların neler olacağını belirleyin. Bu kurallara anne babalar olarak kendiniz de uyun. Örneğin kardeşlerin birbirleriyle kötü sıfatlar kullanarak konuşmasını istemiyorsanız; bu kurala anne baba olarak siz de uymalısınız. Ne yapılmasını istiyorsanız bunu ayrıntıları ile açıklayın ve nasıl yapacaklarını açıklayın mümkünse yol gösterin.

• En sık yapılan hata istenmeyen bir davranış meydana gelirken müdahale etmeye çalışmaktır. Oysa ki davranış ortaya çıkmadan önlem alınması gerekmektedir .  Yani çocuklarınız oyuncakları paylaşamıyor ve bu yüzden sık sık kavga ediyorsa ; onları kavga ederken ayırmak yerine kavga etmeden önce önlem almaya çalışmalısınız. Örneğin yeterli sayıda oyuncak olduğundan, iki çocuk arasında ilgi alanları açısından dengeli paylaşıldığından emin olmalısınız. Ve oyun saati gelmeden önce onlara kavga etmemelerini anlatmalı, nasıl paylaşabilecekleri konusunda rehberlik yapmalı ve kurala uymadıkları zaman karşılaşacakları sonuçları hatırlatmalısınız.

• Çocuğunuz ile sadece sorunlu davranışlar gösterdiğinde ilgilenmeyin. Olumlu davranışlar gösterdiğinde de onunla ilgilenin, onu övün ve ödüllendirin. Övgü ve ödülü hangi davranışı sayesinde kazandığını açıklayın.

• Her kural için belirlediğiniz cezalar ve ödüller lafta kalmasın, mutlaka uygulayın; aksi takdirde kurallar da lafta kalır.

• Unutmayın çocuklar sizin davranışlarınızın dikkatli gözlemcileridir. Siz hangi davranışları sergiliyorsanız, bunu dikkatle gözlemler ve taklit eder, aynısını sergilerler. Bu yüzden çocuğunuzun yapmamasını istediğiniz davranışları siz de yapmayın ve uygun davranışlarınızla onlara olumlu model olun.

• Bir ödül listesi ve her bir ödül için hangi davranışları yaptığında kaç puan kazanacağı ile ilgili çizelge hazırlayın. Bunu çocuğunuz ile birlikte hazırlayın ve eğlenmeye çalışarak olumlu bir ortamda yapın.

• Her ne yapmış olursa olsun çocuğunuzun kendisini değil davranışını eleştirin.

Uzman Klinik Psikolog Büşra GÜNEŞ
TEL:0533 373 81 23